Rahim Ağzı (Serviks) Kanserini Saptama ve Önlemeye Yönelik Yöntemler
Rahim ağzı kanseri, dünya genelinde kadınlarda en sık görülen kanser türlerinden biridir. Ancak düzenli kontroller, erken teşhis ve koruyucu önlemler sayesinde önlenebilir ya da erken evrede tedavi edilebilir bir hastalıktır. Bu makalede rahim ağzı kanserini saptama yöntemleri, tarama testleri, aşılar ve korunma yolları detaylı olarak ele alınmaktadır.
Rahim Ağzı Kanseri Nedir?
Rahim ağzı (serviks), rahmin vajinaya açıldığı alt kısmıdır. Serviksin hücrelerinde oluşan anormal değişiklikler zamanla kansere dönüşebilir. Rahim ağzı kanserlerinin büyük çoğunluğu Human Papilloma Virüsü (HPV) ile ilişkilidir. Özellikle HPV’nin 16 ve 18 numaralı tipleri, yüksek riskli türler arasında yer alır ve kanser oluşumunda en sık rol oynayan virüslerdir.
Rahim Ağzı Kanserinin Belirtileri
Serviks kanseri genellikle erken evrede belirti vermez. Ancak ilerleyen dönemlerde şu belirtiler görülebilir:
Adet dönemi dışında düzensiz kanamalar
Cinsel ilişki sonrası kanama
Kötü kokulu vajinal akıntı
Pelvik (kasık) ağrısı
Cinsel ilişki sırasında ağrı
Bu belirtiler başka sağlık sorunlarını da işaret edebileceğinden, tanı için mutlaka uzman bir hekime başvurulmalıdır.
Rahim Ağzı Kanserini Saptama Yöntemleri
1. Pap Smear Testi
Pap smear, serviksin yüzeyinden hücre örneği alarak mikroskobik inceleme ile anormal hücre değişikliklerini belirlemeyi amaçlayan bir tarama testidir. Erken hücre değişiklikleri kanser oluşmadan yıllar önce tespit edilebilir.
Ne zaman yapılmalı?
21 yaşından itibaren veya cinsel hayat başladıktan sonra 3 yılda bir önerilir.Avantajları:
Ucuz, hızlı ve yaygın erişilebilir.Ağrılı mı?
Hayır. Genellikle ağrısız veya hafif rahatsızlık hissi verir.
2. HPV DNA Testi
Pap smear testine ek olarak yapılan bu test, serviks bölgesinde yüksek riskli HPV tiplerinin varlığını araştırır.
30 yaş üstü kadınlarda, smear testiyle birlikte uygulanması önerilir.
HPV pozitifse, daha sık takip veya ileri inceleme (kolposkopi) gerekebilir.
3. Kolposkopi
Smear veya HPV testinde anormallik saptanması durumunda yapılır. Rahim ağzı özel bir büyüteç (kolposkop) yardımıyla detaylı şekilde incelenir.
Gerekirse biyopsi (doku örneği) alınarak patolojiye gönderilir.
İşlem genellikle ağrısızdır, lokal anestezi ile yapılır.
4. LEEP (Loop Electrosurgical Excision Procedure)
Kolposkopi sonrası şüpheli dokular varsa, elektrik akımı taşıyan bir halka yardımıyla anormal hücreler çıkarılır. Hem tanı hem tedavi amacı taşır. Bu işlem aynı zamanda konizasyon türlerinden biridir.
Rahim Ağzı Kanserinden Korunma Yolları
Rahim ağzı kanseri, önlenebilir kanser türleri arasında yer alır. Aşağıdaki yöntemlerle riski önemli ölçüde azaltmak mümkündür:
1. HPV Aşısı
HPV’ye karşı geliştirilen aşılar, en yaygın ve tehlikeli HPV türlerine karşı bağışıklık kazandırır.
Ne zaman yapılmalı?
9–14 yaş arası kız ve erkek çocuklara önerilir.
26 yaşına kadar aşılama mümkündür.Aşı markaları: Gardasil, Cervarix gibi aşılar Türkiye’de mevcuttur.
Koruma oranı: Yüksek riskli HPV türlerine karşı %90’dan fazla koruma sağlar.
2. Düzenli Kadın Doğum Kontrolleri
Yıllık jinekolojik muayeneler, kanser öncüsü lezyonların fark edilmesini sağlar. Test yaptırmak için şikâyet beklenmemelidir.
3. Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma
HPV cinsel yolla bulaştığı için prezervatif kullanımı riski azaltır ancak tamamen ortadan kaldırmaz. Tek eşlilik, güvenli cinsel ilişki tercihleri korunmada önemli rol oynar.
4. Sigara Kullanımından Kaçınmak
Sigara, bağışıklık sistemini zayıflatarak HPV enfeksiyonunun kalıcılığını artırabilir. Araştırmalar, sigara içen kadınlarda serviks kanseri riskinin daha yüksek olduğunu göstermektedir.
Risk Faktörleri
Rahim ağzı kanseri gelişme riskini artıran bazı etkenler şunlardır:
Uzun süreli HPV enfeksiyonu
Erken yaşta cinsel ilişki
Birden fazla cinsel partner
Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar (HIV vb.)
Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
Sigara
Bu faktörlerden mümkün olduğunca kaçınmak, koruyucu etki sağlar.
Serviks Kanserinde Erken Teşhis Neden Önemli?
Rahim ağzı kanseri yavaş gelişir. Genellikle önce hücrelerde prekanseröz (kanser öncesi) değişiklikler başlar. Bu nedenle düzenli testlerle erken evrede fark edilmesi mümkündür.
Erken evrede yakalanırsa:
Basit işlemlerle tamamen tedavi edilebilir.İlerlemiş evrede:
Kemoterapi, radyoterapi veya ameliyat gerekebilir. Tedavi süreci daha zorludur.
Türkiye’de Durum
Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından yürütülen Rahim Ağzı Kanseri Tarama Programı sayesinde, 30–65 yaş arası kadınlara ücretsiz HPV ve smear testi yapılmaktadır. Aile sağlığı merkezlerinde veya KETEM (Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi) birimlerinde bu hizmetten faydalanmak mümkündür.
Rahim ağzı kanseri, önlenebilir ve erken teşhis edilebilir bir hastalıktır. HPV aşısı, düzenli tarama testleri (smear ve HPV DNA testi), bilinçli cinsel yaşam ve sağlıklı yaşam tarzı ile bu kanser türüne karşı güçlü bir korunma sağlanabilir. Kadınların sağlıklarını koruyabilmeleri için düzenli kontrolleri aksatmaması, erken teşhis için büyük önem taşır.
Unutmayın: Erken teşhis hayat kurtarır. Serviks kanseriyle mücadelede en güçlü silahımız farkındalık ve koruyucu sağlık hizmetleridir.
